In onze trainingen doordringen wij spelenderwijs mensen van de grote invloed die context heeft op hun gedrag. We spelen een spel, we veranderen de spelregels…. en we zien dat de saamhorigheid die in de eerste ronde nog zo duidelijk de boventoon speelde met een paar simpele spelregelveranderingen kan omslaan in concurrentie, onderlinge ergernis en strijd. Deze ervaring geeft altijd mooie ingangen voor reflectie over wat samenwerking is en hoe je het kunt beïnvloeden. De kern van het verhaal is: Je kunt samenwerken trainen en coachen tot je een ons weegt; uiteindelijk bepaalt de context hoe we ons op de werkvloer ten opzichte van elkaar gedragen.
Wie had gedacht dat we nu met Covid in een situatie terecht zouden komen waarin de spelregels van ons samenleven zo drastisch zouden wijzigen als nu. En kijk wat het ons brengt. De tijd dat we onze premier als vergeetachtige scheefschaatser neerzetten, lijkt ver achter ons te liggen. Vandaag de dag slaat de gezamenlijke strijd tegen het virus de klok en hopen we met alles dat in ons zit dat onze overheid ons in deze moeilijke tijd niet in de steek laat. We applaudisseren voor onze zorgmedewerkers, die ons het vertrouwen geven dat zij het schip van onze gezondheid varende houden. Scholen stampen in een onafzienbaar korte tijd volledige online onderwijsprogramma’s uit de grond. Van alle kanten ontstaan initiatieven om elkaar te helpen. We delen onze zorgen, steken elkaar op afstand een hart onder de riem. We likken gezamenlijk de wonden waarvan we nog niet weten hoe groot die zullen worden.
We hebben samen één vijand, wij zijn samen wij. En kijk wat dat in ons naar boven haalt. Samenwerking hoeven we niet te leren, het zit bij ons in het bloed. Nog niet eerder komt dit aangeboren vermogen beter naar voren dan nu. Hier zijn wij voor gemaakt. Aanpassen, samenwerken, de handen ineen slaan, van elkaar leren, nieuwe wegen vinden. De mens is hier van nature maximaal voor uitgerust en we doen het vanzelf…..onder de juiste omstandigheden. Staan we er wel genoeg bij stil hoe bijzonder dat is? Niemand kan zich zo goed aanpassen en zich zo massaal verbinden als de mens.
Maar laten we ons niet verliezen in valse hoop over onze aard. Want dat zou ons over een paar maanden weer slechts verbitteren.
Want we zullen dit niet blijven doen. De wereld werkt nu volgens de spelregels die samenwerking en verbinding op grote schaal in ons naar boven haalt. Maar dit zal weer veranderen. Het zal niet blijvend zijn. Als de grootste crisis voorbij is, zal ook de gezamenlijke vijand verdwijnen. We zullen weer in WIJ vs. ZIJ-gedrag belanden. We zullen vinden dat de ene groep bevoordeeld wordt ten opzichte van de ander. We zullen het oneerlijk vinden. We zullen óók weer ellebogen, met elkaar concurreren, nare dingen zeggen en polariseren. Want ook dát gedrag heeft in de mens logische functies. En het staat nu op een laag pitje, maar het zal weer bovenkomen als de omstandigheden veranderen. Zoals het hoort.
De meeste mensen deugen, daar ben ik het hartgrondig mee eens. Maar of wij samen deugdelijke dingen dóen, dat hangt helemaal af van de context waar we ons in bevinden. Dus ook als we straks ons weer van een minder saamhorige kant laten zien. Dan kunnen we zeggen: Kijk eens wat deugdelijke mensen doen als de spelregels veranderen. Zo blijven we de nuance zien tussen de mooie en de minder mooie kanten van ons gedrag. Dan gaan we ook beter zien dat de context de sleutel biedt om het beste in de mens naar boven te halen. En dat is goed om te weten als samenwerking in jouw bedrijf na deze malaise weer allerlei bekende haperingen laat zien. Welke spelregels maken dat dit gedrag logisch en gezond is? En hoe kun je daar invloed op uitoefenen? Het is een andere manier van kijken, die verrassende ingangen voor oplossingen biedt.